top of page

HISTORIA SZKOŁY W OKRZEI

Szkolnictwo w Okrzei ma odległe tradycje. Jego początki sięgają okresu rozbiorów. W roku 1879 dzięki staraniom ks. Wincentego Jakubowskiego została otwarta szkoła rządowa, powołana na mocy ustawy z 8/20/maja 1862 o wychowaniu publicznym w Królestwie Polskim.

Początkowo była to jednoklasowa szkoła elementarna, która mieściła się w budynku prywatnym. Pierwszą nauczycielką była pani Wolska, która pracowała w latach 1879-1882. kolejnymi nauczycielami byli- Józef Anklerstein ( 1882-1889), Filard Gornowski (1884-1886), Andrzej Garasimiek (1889- 1892), J. Gsiębło (1892-1894), Antoni Połtynowicz (1894-1904), Maria Sawicka (1906-1915).

Językiem nauczania był język rosyjski, bo jak i inne szkoły były poddawane zabiegom rusyfikacyjnym. Nauka w szkole była bezpłatna.

W latach1915-1917 z powodu działań wojennych szkoła przerwała swą działalność. Natomiast już w roku szkolnym 1917/18 w Szkole Powszechnej w Okrzei pracowało dwoje nauczycieli, tj. Helena Pachnikówna (1917/18) i Tadeusz Sledziński.( 1917/18). w następnym roku szkolnym 1918/19 pracę w charakterze nauczycielki podjęły Zofia Zawadzka (1918/19) i Kazimiera Witting

Dnia 1 września 1921 roku nominację do pracy w Okrzei otrzymali Cecylia i Stanisław Poredowie. Warunki pracy były trudne. Sala lekcyjna była zniszczona, szyby powybijane (zostały wstawione dopiero 6 grudnia 1921roku). W tym też roku szkolne dzieci przygotowały przedstawienie pt. Jasełka warszawska. Z przedstawieniem tym wystąpiły odpłatnie 3 razy, a zarobione pieniądze 8196 marek polskich zostały przeznaczone na zakup książek do biblioteki uczniowskiej.

Zmiany w organizacji szkoły przyniósł rok 1923. w roku tym uczniowie zostali podzieleni na 4 oddziały: pierwszy oddział liczył 64 dzieci, drugi- 54, trzeci - 41 i czwrty - 20. razem było 179 dzieci. W związku z większą liczebnością uczniów w szkole uczniów w dniu 11 lutego 1924 roku została zakupiona od obywatela z majątku Wola Okrzejska stara murowana karczma za 5000 złotych polskich.

Z dniem 1 września 1924 roku Szkoła Powszechna w Okrzei miała 3 klasy, natomiast oddziałów było 5.

W roku szkolnym 1924/25 w szkole pracę podjęła Kazimiera Grudniówna. w następnym roku szkolnym 1925/26 do pracy przybyła nowa nauczycielka Felicja Winiarczyk. Przybycie kolejnej osoby do pracy spowodowane było tym, że szkoła podniosła swoją organizację o kolejną klasę, tj. Czwartą klasę.

W dniu 10 listopada 1925 roku kierownik szkoły Stanisław Poreda uczestniczył w posiedzeniu Komitetu Sienkiewiczowskiego w Łukowie. Na tym posiedzeniu podjęto myśl wystawienia pomnika. Tym pomnikiem miała być jakaś budowla nosząca imię H. Sienkiewicza.

Ustalono, że zostanie wybudowana nowa szkoła w Okrzei, która otrzyma imię Henryka Sienkiewicza. Jednak realizacja tego przedsięwzięcia nie nastąpiła tak szybko. W roku szkolnym 1927/28 w Okrzei był otworzony VI oddział. W tym też czasie podjął pracę absolwent Seminarium Nauczycielskiego Władysław Załuski.

Do szkoły na ten rok szkolny było zapisanych 280. Klas lekcyjnych było trzy. Każdej z tych sal nadano imię. Sale znajdowały się w dwóch budynkach szkolnych, jeden był drewniany, a drugi murowany. Budynek drewniany posiadał jedną salę lekcyjną, której nadano imię Henryka Sienkiewicza. W budynku murowanym znajdowały się dwie sale, którym nadano imiona Władysława Reymonta i Stanisława Staszica. W salach zawieszono portrety tych sławnych postaci, które zostały podarowane przez właściciela majątku Jagodne pana Szydłowskiego. Natomiast ramy i szkło do oprawienia portretów zakupiły dzieci.

W roku szkolnym 1928/29 na miejsce Władysława Załuskiego została zatrudniona absolwentka Seminarium Nauczycielskiego w Chełmie Kazimiera Suska. Uczniów zapisanych było 296, a uczęszczało 322.

W tym też roku szkolnym przystąpiono do ufundowania sztandaru szkoły. Inicjatorem był obecny kierownik szkoły Stanisław Poreda. Za pieniądze zebrane od uczniów zakupiony został amarantowy materiał i nici do haftowania. Dwie panie nauczycielki Kazimiera Suska i Maria Wyszyńska na amarantowym suknie wyhaftowały białego orła. Pani Celina Poredowa na białej stronie dookoła portretu Henryka Sienkiewicza wyhaftowała wieniec z liści dębowych i napis: Szkoła Powszechna im. H. Sienkiewicza w Okrzei. Drzewiec sztandaru podarował ks. proboszcz Andrzej Mazurkiewicz. Sztandar poświęcony w dniu 10 listopada 1928 roku przez tutejszego proboszcza. Rodzicami chrzestnymi zostali Cecylia Poreda i starosta Wincenty Makowski. W tym tak ważnym i uroczystym dniu został też poświęcony kamień węgielny pod budowę szkoły i. H. Sienkiewicza.

Nowa szkoła była murowana na miejscu starej murowanej karczmy, która też była budynkiem szkolnym, ale w związku z budową nowej szkoły, budynek ten został rozebrany, a teren przygotowany pod budowę.

Na rok szkolny 1928/29 zostały wynajęte u prywatnego gospodarza 2 izby na sale lekcyjne w Domu Stanisława Wojtasiewicza. Z grona nauczycielskiego odeszła Kazimiera Suska, a na jej miejsce przybył Jan Czerwiński.

Od roku szkolnego 1930/31 szkoła jest 7-klasowa o 6 etatach nauczycielskich. W takim kształcie szkoła funkcjonowała w czasie wojny i okupacji. W związku z brakiem obsady do pracy w Okrzei zostali skierowani Weronika i Władysław Fryszkiewiczowie.

Po raz pierwszy w roku szkolnym 1932/33 trzy uczennice ukończyły oddział VII klasy w wieku 14 lat (Stanisława Sych, Helena Więckiewicz i Wiktoria Pawlak).

​

W okresie przedwojennym wznoszony był budynek szkolny. (...) Budowa ścian trwała 2 lata. Na 1 lutego 1936 roku zostały wykończone 3 sale lekcyjne na parterze. W lipcu tegoż roku rozpoczęto prace przy wykończeniu pozostałej części parteru i pierwszego piętra oraz mieszkań nauczycielskich. Budowa pieców kaflowych w salach lekcyjnych i mieszkaniach nauczycielskich trwała od 1 sierpnia do 26 listopada 1936 roku. 14 listopada 1936 roku oddano do użytku wykończone pierwsze piętro budynku. Ogółem wykończono 3 sale na piętrze o powierzchni 53 m2 każda, korytarz o powierzchni 85 m2 i dwa mieszkania nauczycielskie. Jedno składało się z dwóch pokoi i kuchni o powierzchni 75 m2, a drugie z 3 pokoi i kuchni o powierzchni 66 m2 oraz dwie klatki schodowe, jedna w szkole żelbetonowa, druga w mieszkaniach drewniana. Koszt wykończenia pierwszego piętra wyniósł 6351 zł.

Od 1 lutego 1936 roku kierownictwo w szkole zostało powierzone Filipowi Wojtowiczowi przez inspektora szkolnego Czesława Górskiego.

Pismem z dnia 12 listopada 1937 roku 5 - klasowa Publiczna Szkoła Powszechna im. H. Sienkiewicza została przemianowana na Publiczną Szkołę Powszechną stopnia III.

W czasie wojny i okupacji funkcjonowała siedmioklasowa szkoła w Okrzei. Pracowało w niej 4 nauczycieli: Filip Wojtowicz, Eustachy Kaczmarski, Weronika Fryszkiewicz i bezpłatnie pracował Władysław Fryszkiewicz, ponieważ władze nie pozwalały na pobieranie poborów przez 2 osoby z tej samej rodziny. Władysław Fryszkiewicz był oddelegowany na studia, ale nie mógł kontynuować nauki, ponieważ uczelnia była zamknięta. W roku szkolnym 1941/42 na własną prośbę do pracy w Okrzei przenosi się Antoni Dunio z Woli Okrzejskiej.

Na początku 1941 roku wykończono drugie piętro budynku. Ułożono podłogi, wprawiono drzwi, zrobiono schody z pierwszego piętra na drugie oraz w salach na drugim piętrze zainstalowano piecyki żelazne. Koszty wykończenia drugiego piętra wyniosły 2952,25 zł

Wiosną 1941 roku cały budynek zajęło niemieckie wojsko na zakwaterowanie. Szkoła i nauczyciele mieszkający w nim zostali wyrzuceni do mieszkań chłopskich. Wrócili do swych mieszkań, gdy Niemcy poszli walczyć na wschód.

W listopadzie 1941 roku naukę przerwano z powodu epidemii tyfusu, a zajęcia zawieszono do 1 czerwca 1942 roku. Z dniem 1 kwietnia 1942 roku ze szkoły zostali przeniesieni nauczyciele pochodzenia ukraińskiego (F.Wojtowicz i E. Kaczmarski). Dlatego też do pracy powołana została urlopowana od 1 października 1940 roku Weronika Fryszkiewicz oraz została zatrudniona Stanisława Porytówna z Łukowa. W roku szkolnym 1942/43 zmian kadrowych nie było. W roku szkolnym 1943/44 z pracy w szkole rezygnuje Stanisława Porytówna, która otrzymała urlop bezpłatny, gdyż nie mogła utrzymać się z wynagrodzenia, jakie otrzymywała, a mieszkańcy Okrzei nie przyszli jej z pomocą.

Na podstawie kosztorysu sporządzonego 20 lipca 1945 roku na odbudowę szkoły stwierdzono, że należy rozebrać uszkodzony mur i wykonać nowy 20 m3, przerobić uszkodzone otwory, postawić piece kaflowe 22 szt i 3 kuchnie, ułożyć podłogi sosnowe 1200m2, pokryć dach blachą ocynkowaną 455m2. Koszt remontu wyniósł 2940 tysięcy zł. Remont szkoły trwał do września 1953 roku. W lipcu 1964 r. szkoła została otynkowana.

W styczniu 1971 roku został przeprowadzony remont kapitalny w szkole przez Przedsiębiorstwo Budowlano-Remontowe w Łukowie. Zostały przebudowane piece oraz dobudowano w każdej klasie po 1 piecu, w klasach położono parkiet, a na korytarzach płytki.

Wiosną 1971 roku została rozpoczęta budowa Domu Nauczyciela, która ukończona została we wrześniu 1977 roku. Wraz z oddaniem do użytku Domu Nauczyciela rodziny nauczycielskie mieszkające w budynku szkoły przeprowadziły się do nowych mieszkań. Pomieszczenia, które zostały opróżnione zaczęto przerabiać na sale lekcyjne.

Ogółem do szkoły w latach 1929 / 1944 uczęszczało 785 uczniów, z tego szkołę ukończyło 15 uczniów, promowano 266 uczniów, nieklasyfikowano 184 uczniów.

W nocy z 7 na 8 maja 1944 roku szkoła została spalona przez partyzantów, gdyż ci obawiali się, że wycofujące się niemieckie wojsko znajdzie schronienie w budynku szkoły.

30 lipca 1985 roku został opracowany projekt instalacji centralnego ogrzewania, a w sierpniu 1985 roku projekt rozbudowy szkoły. Prace remontowo-budowlane trwały do czerwca 1991roku. Jesienią tegoż roku zostało uruchomione centralne ogrzewanie, a od następnego roku szkolnego 1992/93 zostały oddane do użytku nowe pomieszczenia: świetlica o powierzchni 87,55m2, na porterze oraz dwie sale o powierzchni 43 m2 każda i dwie sale o powierzchni 30m2 na pierwszym piętrze. Ogółem powierzchnia użytkowa dobudowanej części szkoły wynosiła 1562m2.

W grudniu 1994 roku został opracowany plan rozbudowy szkoły na dobudowanie sali gimnastycznej. W dniu 1 września 1995 roku został poświęcony kamień węgielny pod budowę sali.

1 września 1999 r. oddano ją do użytku. Od roku szkolnego 1999/2000 (w związku z reformą szkolną) w jednym budynku funkcjonuje sześcioklasowa szkoła podstawowa i gimnazjum. 29 maja 2003 roku uchwałą Rady Gminy Krzywda utworzono Zespół Szkół w Okrzei. W skład zespołu weszły: Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza i Gimnazjum Nr 3.

​

W ciągu długiego okresu istnienia szkoły przez jej mury przeszło dziesiątki nauczycieli i wielu dyrektorów. Obecnie funkcję dyrektora Zespołu Szkół pełni mgr Jolanta Wojtasiewicz.

Kierownicy, później dyrektorzy szkoły w Okrzei począwszy od roku 1921:

  • Stanisław Poreda (1921-1936)

  • Filip Wojtowicz (1936-1942)

  • Władysław Fryszkiewicz (1942-1945)

  • Wanda Jarczyńska (1945-1948)

  • Helena Libera (1948-1953)

  • Stanisław Wawryniuk (1953-1958)

  • Władysław Jóźwik (1958-1983)

  • Bogusława Chudzik (1983-1985)

  • Krystyna Walaszek (1985 1989)

  • Wacław Michalak (1989-1991)

  • Edmund Sułkowski (1991-2003)

  • Elżbieta Gogłoza (2003- 2023)

  • Jolanta Wojtasiewicz (2023 - ...)

Tradycją szkoły jest pielęgnowanie tradycji związanych z H. Sienkiewiczem. Corocznie bardzo uroczyście obchodzony jest Dzień Patrona Szkoły. Bierzemy udział w Zlotach Szkół Sienkiewiczowskich oraz organizujemy liczne konkursy szkolne związane z Noblistą. Utrzymujemy stały kontakt z pobliskim Muzeum Henryka Sienkiewicz oraz szkołami noszącymi imię Pisarza.

W naszej szkole uczniowie mają możliwość realizacji własnych zainteresowań i uzdolnień. Największą chlubą naszej szkoły są sukcesy sportowe odnoszone przez uczniów zrzeszonych w klubach Struś i Kangur. Uczniowie ci uczestniczą w zawodach zarówno na szczeblu międzyszkolnym, powiatowym, wojewódzkim, a nawet międzynarodowym. Nie zapominamy również o środowisku lokalnym. Dbamy o pobliski park oraz miejsce historyczne - Kopiec H. Sienkiewicza i cmentarz.

Nasza szkoła słynie z organizowania licznych imprez okolicznościowych m.in. Jasełka, Wigilie klasowe, Święto Niepodległości, Dzień Ziemi. Wiele z tych uroczystości odbywa się z udziałem lokalnej społeczności oraz gości ze świata kultury. Często możliwe są one do zorganizowania dzięki finansowemu wsparciu Rady Rodziców.

Jeżeli ktoś zapyta Nas, czy jesteśmy dumni z naszej szkoły? Odpowiedź brzmi - TAK.

 

Źródła:

Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. LX.

Archiwum Szkoły Podstawowej w Okrzei: Kronika Szkoły, Księga Protokołów, Projekty Organizacji, Kosztorys na odbudowę szkoły z 20 lipca 1945 r. Teczka Remontów. Projekt techniczny instalacji c.o. Szkoły Podstawowej w Okrzei, Projekt rozbudowy Szkoły Podstawowej w Okrzei, Inwentaryzacja budynku Szkoły Podstawowej w Okrzei

 

Szczególne podziękowania dla p. mgr Hanny Całki za udostępnienie obszernych fragmentów pracy magisterskiej.

bottom of page